Na bazie doświadczeń związanych ze sprzedażą bezpośrednią oraz z popularnością niektórych organizacji religijnych / handlowych / politycznych, mających za sobą liczną rzeszę zwolenników charakteryzujących się fanatycznymi zachowaniami, postanowiłem przyjrzeć się tematowi dokładniej.
Jeśli kiedykolwiek miałeś/aś wrażenie, że ktoś „wygrywa” rozmowę, chociaż czujesz że nie ma racji a masz kłopot z wytłumaczeniem dlaczego; to najprawdopodobniej używał on technik opisanych przez Artura Schopenhowera zwanych Erystyką.
Sztuka doprowadzania sporów do korzystnego rozwiązania bez względu na prawdę nazywa się Erystyką. Wiedza na temat dyskusji i umiejętność dyskutowania pojmuje się nadal jako przygotowanie do życia w społeczeństwie, do pełnienia świadomych ról w społeczeństwie. Jeśli chcesz wiedzieć jak sobie radzić z atakami manipulacyjnymi – zapraszam do poniższej lektury.
Do rozwiązania problemu: jak odróżnić przypuszczenia, opinie, domysły, od wiedzy rzetelnej; musimy przytoczyć definicje dyskusji.
Dyskusja jest wzajemną wymianą poglądów (myśli), rozmową, w trakcie której dochodzi do stwierdzenia niezgodności poglądów (stanowisk) w jakiejś sprawie, a następnie strony próbują uzgodnić stanowisko, przekonując jedna drugą do własnych poglądów. Dyskusja ma zamienić przypuszczenia w wiedzę.
| Dyskusja naukowa NIE jest: | Dyskusja naukowa JEST: |
| agitacją: doraźne nakłanianie ludzi do działania przy pomocy haseł, sloganów, do jednorazowego podjęcia określonych działań, przyłączenia się do akcji, wsparcia jakichś poczynań. Formy (środki): przemówienie wiecowe, apel, plakat, transparent, ulotka, broszura. demagogią: oddziaływanie na grupy społeczne za pomocą obliczonej na efekt, wykorzystującej wpływ emocji, niemerytorycznej, kłamliwej argumentacji. Akcja obliczona na łatwy zysk np. przez odwołanie się do poczucia krzywdy (np. Wszyscy mają te same żołądki). propagandą: krzewienie poglądów w drodze manipulacyjnych, nieuczciwych technik, np. perswazji. kłótnią. | zbiorowym, bezinteresownym poszukiwaniem prawdy |
Głównym celem dyskusji naukowej jest prawda a nie wykazanie, że ma się rację. Dyskusja naukowa zmierza do znalezienia prawdy a nie do przekonania, czy pokonania przeciwnika. Ponieważ celem dyskusji naukowej jest poszukiwanie prawdy, nie może się ona zakończyć głosowaniem. Bowiem głosowanie świadczy o tym, ilu zwolenników ma dana teza, a nie o tym, że jest ona prawdziwa. W nauce nie ma głosowania, bo liczy się prawda. Nauka nie jest demokratyczna, nie decyduje w niej większość. W nauce jest za to miejsce na otwartą dyskusję i krytykę.
Celem dyskusji naukowej nie jest pokonanie przeciwnika. Celem dyskusji naukowej nie jest uzyskanie jak największej liczby zwolenników danej tezy, nie chodzi o argumenty psychologiczne, ale o merytoryczne (poznawcze).
UZASADNIANIE A PRZEKONYWANIEUzasadnić twierdzenie p znaczy tyle, co podać racje (rzeczowe, merytoryczne) na rzecz prawdziwości tego twierdzenia, a tym samym na rzecz jego uznania za prawdziwe (akceptacji). Chodzi tu o korespondencyjną koncepcję prawdy:
Prawda jest zgodnością sensu zdania (twierdzenia) ze stanem rzecz, o którym to zdanie orzeka.
Fałsz jest niezgodnością sensu zdania (twierdzenia) ze stanem rzecz, o którym to zdanie orzeka.
Prawda jest absolutna: pewna teza p jest albo prawdziwa albo fałszywa w zależności od tego, czy zachodzi stan rzecz, który jest opisywany przez tezę p, a nie w zależności od tego, czy są argumenty (uzasadnienie) na rzecz jej prawdziwości albo fałszywości.
To, że nie mamy argumentów na rzecz pewnej tezy nie świadczy o tym, że dana teza jest fałszywa, świadczy tylko o tym, że nie mamy argumentów.
Użycie zabiegów, które nie są rozumowaniami, ale podobnie służą do uzyskania asercji (uznania) pewnej tezy:
1) perswazja, która ma doprowadzić do przyjęcia pewnej tezy
a) przez ustawiczne powtarzanie pewnej tezy
b) sugestywne ( kusicielskie ) przedstawianie tezy: przez ujęcie w slogany, aforyzmy, sentencje, pozory erudycji (np. z powoływaniem się na naukę)
argumentum per eloquentiam - liczenie na urok słowa
argumentum per agitationem - zagadanie w drodze zaleceń i agitacji
argumentum ad crumenam - przedstawianie tezy jako wygodnej i użytecznej, przedstawianie słodkie, przymilne i obiecujące
2) odwoływanie się do uczuć i cech osobistych odbiorcy tezy
a) odwoływanie się do zalet osobistych odbiorcy
argumentum ad populum
argumentum ad verecundiam
argumentum ad misericordiam
argumentum ad reverentiam
b) wykorzystanie niewiedzy odbiorcy
argumentum ad ignorantiam
c) zmuszanie groźbą lub siłą
argumentum ad baculum
3) doprowadzanie do asercji tezy przez ośmieszanie i zohydzanie zdania przeciwstawnego i osób z nim związanych
argumentum ad ridiculum
argumentum ad personam (jest zawsze błędem); nie mylić z argumentum ad hominem
4) dezorientowanie odbiorcy tezy przez chowanie jej lub zmianę
a) skupianie uwagi na tezie łatwiejszej i bezspornej, aby przemycić tezę, o którą nam chodzi
b) zamęczanie innymi sprawami na tyle, aby odbiorca nie miał siły zauważyć i kontrolować tezy właściwej
Wadliwości samych rozumowań
1) rozumowanie nie na temat ze względu na:
a) przeoczenie (nieznajomość) zagadnienia, o które chodzi lub przecenianie siły zarzutu ignoratio elenchii
b) modyfikację tezy podlegającej uzasadnieniu
- ilościową
- jakościową
c) dobór niewłaściwego typu rozumowania dla danej tezy
2) niewłaściwa (nieracjonalna) asercja przesłanki ze względu na:
a) nieodpowiednie źródła: poznawcze niewłaściwe dla danej przesłanki
b) fałszywość przesłanki (błąd materialny)
c) nie występowanie przesłanki w zbiorze zdań uznanych gdy przesłanka nie była dotąd uznawana gdy coś, co ma być udowodnione, przyjmuje się po cichu za udowodnione czyli dla retoryki jest to uzasadniony sposób argumentowania, np. na ambonie
d) niewłaściwe zakwalifikowanie przesłanki
- co do prawdziwości, stopnia prawdopodobieństwa itp.
- co do zgodności z pewnym stanem wiedzy, nauki
3) nieprawidłowa asercja konkluzji ze względu na:
a) brak adekwatnej podstawy rozumowania (inferencji) brak konkluzywności (błąd formalny)
- brak odpowiedniego prawa logicznego zasady rozumowania naruszenie (uchybienie przeciwko) prawa logiki
- typowe niedostateczne podstawy inferencji: argumentowanie z przykładu lub porównania
b) niedostateczną zrozumiałość użytych wyrażeń
c) nieracjonalną asercję przesłanek uchybienia ( grzechy )
- per defectum: ukryte opuszczenie przesłanki, przesłanki za słabe do wyprowadzenia konkluzji
- per excessum: przesada w przytaczaniu racji
d) przeskoki i luki w uzasadnianiu
dwa ujęcia argumentum ad hominem
1) tradycyjne: (założeniowe, AB)
zwraca się ku osobie w celu wykazania, że jej rozumienie wypływa z osobiście akceptowanych zasad, opinii, a nie z sądów mających bardziej powszechne uzasadnienie
2) współczesne:
polega na dyskwalifikacji czyjejś argumentacji nie przez podważenie meritum, lecz przez wskazywanie na motywy czy okoliczności, w jakich dana teza jest głoszona
Błędy argumentowania według Jerzego Pogonowski
To właśnie błędy w rozumowaniu i „kruczki”, pozwalają jednym manipulować innymi. Zainteresowanych odsyłam do lektury pod hasłami (fallacje, zmyłki, fortele, sofizmaty, paralogizmy, parasylogizmy) a poniżej przedstawię kilka podstawowych technik.
Ideą wszystkich sofizmatów jest niespełnienie podstawowych warunków argumentowania jak:
- Wadliwa generalizacja (pochopne uogólnianie) czyli inaczej indukcja z jednego przypadku.
Przykład: „Kasia mnie oszukała więc nie należy wierzyć kobietom” - Brak związku logicznego. Jest ich wiele ale jako przykład posłużymy się myleniem warunku koniecznego i wystarczającego:
Przykład: „Kto śpi ten nie grzeszy, a więc kto nie śpi, ten grzeszy, - Błędy związku przyczynowego – częstym błędem jest wnioskowanie o przyczynie na podstawie skutku
Przykład: „Bóg istnieje, bo gdyby nie istniał, to życie nie miałoby sensu” - Równia pochyła – efekt domina dotyczy takich rozumowań, w których dowodzi sie, ze przyjecie pierwszego kroku zmusza do uczynienia drugiego, to z kolei do trzeciego, itd., co w końcu zaowocuje konsekwencjami tragicznymi, niepożądanymi, nieetycznymi, itp.
Przykład. Juwenilizm jest zdrowa, przyszłościowa postawa. Wspomagany realistycznymi, pragmatycznymi ustaleniami dotyczącymi profilu wiekowego społeczeństwa i twardymi, obiektywnymi prawami teorii ekonomicznych pozwoli zastąpić ckliwa gerontofilie dobrze uzasadniona, beznamiętna gerontofobia. Wkrótce doprowadzi to do powszechnej akceptacji dopuszczalności eutanazji. Wspomagając sie naukowymi ustaleniami eugeniki, będziemy wtedy mogli racjonalnie uzasadnić konieczność rozszerzenia tej formy inżynierii społecznej na wyselekcjonowane, wskazane przez kompetentnych fachowców grupy społeczne, mniejszości etniczne, itd. W efekcie, okaże sie, iż eksterminacja poszczególnych narodów to całkiem rozsądny pomysł. Zatem: Król Maciuś I z jego pajdokracja odpowiedzialny jest za ludobójstwo. - Niejasności i wieloznaczności Źródłem wieloznacznosci może być homonimia lub różne usterki składniowe. Z błędem wieloznacznosci w argumentacji mamy do czynienia wtedy, gdy wieloznaczność nie zostaje zauważona, a ma wpływ na ocenę argumentu.
Przykład. Nikt świadomie sobie nie szkodzi, jeśli wiec wie, co dobre, a co złe, to wybierze dobro. Mędrzec wie, co dobre, a co złe, potrafi wiec je odróżnić i wybrać zawsze dobro. Mędrzec jest zatem zawsze człekiem dobrym. - Błędne koło - Z błędnym kołem w dowodzeniu mamy do czynienia wtedy, gdy dowodzona teza jest jednocześnie zakładana jako przesłanka.
Przykład: „to co powiedziałem jest prawdą bo ja nigdy nie kłamię”, „Stwórca istnieje bo gdyby nie istniał to kto stworzyłby świat”
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz